Trang tin sức khỏe
Tự kỷ là một rối loạn phát triển lan tỏa ở mức độ từ nhẹ đến nặng, khởi phát sớm , kéo dài, biểu hiện bằng những khiếm khuyết về tương tác xã hội, giao tiêp,và những hành vi định hình và ý thích bị thu hẹp, trẻ kèm theo đó là rối loạn cảm giác và tăng động.
Tỷ lệ trẻ tự kỷ đang có xu hướng ngày một tăng tại xã hội hiện đại ( 1/120 trẻ ) hay gặp ở trẻ trai (gấp 4 lần bé gái)
Nguyên nhân khiến trẻ bị tự kỷ
Người ta cũng chưa xác định được nguyên nhân gây tự kỷ, có thể do di truyền, hoặc có thể liên quan đến nhiễm sắc thể X. Nguyên nhân do tiêm vacxin đã được chứng minh không liên quan đến việc gây tự kỷ ở bé.
Tự kỷ được cho là bệnh lý não do sự rối loạn phát triển thần kinh ( đây là lý do uống DHA và bổ não như citicoline ) .Ở trẻ tự kỷ thấy mối liên hệ bất thường giữa tiểu não, não giữa với vỏ não gây rối loạn cảm giác, có thể quá nhạy cảm , hoặc kém nhạy cảm dẫn tới hành vi bất thường.
Phân loại tự kỷ
-Tự kỷ điển hình ( Kanner ) bao gồm các dấu hiệu bất thường trong lĩnh vực: tương tác xã hội, chậm hoặc rối loạn ngôn ngữ giao tiếp, hành vi thu hẹp , trước 3 tuổi.
– Hội chứng Asperger hay còn gọi tự kỷ chức năng cao : kém tương tác xã hội, nhưng vẫn tương tac với người than, nói được nhưng giao tiếp bất thường, nhận thực vẫn tốt, khởi phát sau 3 tuổi
– Hội chứng Rett : chỉ gặp ở bé gái. Khi bé 6-18 tháng có sự giảm dần kỹ năng ngôn ngữ, vận động
– Rối loạn phân rã tuổi ấu thơ : sự thoái lùi các kỹ năng ngôn ngữ, chơi và vận động, đại tiểu tiện trước 10 tuổi
– Rối loạn phát triển lan tỏa không đặc hiệu: tự kỷ mức độ nhẹ, không điển hình
Dấu hiệu báo nguy cơ bé bị tự kỷ
– Khi 12 tháng tuổi, trẻ không nói bập bẹ
– Khi 12 tháng tuổi trẻ vẫn chua biết chỉ ngón tay hoặc không có những cử trỉ giao tiếp phù hợp
– 16 tháng tuổi chưa nói được từ đơn
– 24 tháng chưa nói được câu 2 từ hoặc nói chưa rõ
– Trẻ mất kỹ năng ngôn ngữ hoặc kỹ năng xã hội ở bất cứ lứa tuổi nào
Chẩn đoán sàng lọc trẻ tự kỷ (áp dụng cho các bé từ 16 tháng tuổi đến 24 tháng hoặc lớn hơn)
BẢNG DSM4
A, Suy giảm chất lượng tương tác xã hội thể hiện ít nhất 2 trong số biểu hiện
1, giảm rõ rệt sử dụng giao tiếp bằng cử trỉ điệu bộ như giảm giao tiếp bằng mắt, nét mặt thờ ơ, cử chì không phù hợp
2, thường chơi một mình, không tạo được mối quan hệ với bạn cùng tuổi
3, Không biết chia sẻ niềm vui, sở thích, thành quả của mình với người khác
4, Thiếu sự chia sẻ , trao đổi qua lại về tình cảm hoặc xã hội
B, Suy giảm chất lượng ngôn ngữ thể hiện ít nhất 1 trong những biểu hiện sau
1, Chậm nói hoặc hoàn toàn không nói( kèm theo đó là không biết đáp lại giao tiếp bằng cử trỉ, điệu bộ)
2, Biết nói nhưng suy giảm khả năng mở đầu câu chuyện hoặc duy trì cuộc nói chuyện
3, Cách nói dập khuôn, lặp lại, nhại lại lời hoặc ngôn ngữ khác thường
4, Không chơi được các trò chơi đóng vai, giả vờ hoặc bắt chước
C, Những kiếu hành vi, mối quan tâm và những hoạt động bị thu hẹp, lặp lại, rập khuôn thể hiện ít nhất 1 trong những biểu hiện sau
1, Qúa bận tâm đến 1 hoặc một số mối quan hệ mang tính dập khuôn và thu hẹp với sự tập trung cao độ
2, Thực hiện một số thoi quen cứng ngắc hoặc hành vi đặc biệt nào đó không có ý nghĩa chức năng
3, Lặp đi lặp lại 1 hành vi ( vỗ tay, lắc lư, mua ngón tay…..)
4, bận tâm dia dẳng tới các chi tiết đồ vật
D ,Trẻ ít nhất có 6 tiêu chí nhóm A. B.C hoặc ít nhất có 2 điểm nhóm A và 1 điểm ở nhóm B. C mới nghi ngờ
E, Chậm phát triển ít nhất 1 trong 3 lĩnh vực trước 3 tuổi : tương tác xã hội, ngôn ngữ giao tiếp xã hội, chơi tưởng tượng
Ngoài ra các bạn dựa vào bảng MCHAT( 23 câu hỏi dưới đây với mức ( 0: không bao giờ, 1: thỉnh thoảng, 2 : thường xuyên, 3 : rất thường xuyên ) . Nếu bé có trên 3 điểm bất thường có thể bé bị tự kỷ
BẢNG MCHAT (23 câu)
1, Con bạn có thích được lắc lư hoặc nâng lên hạ xuống trên đầu gối bạn không (0,1,2,3 )
2, Con bạn có chú ý đến trẻ khác không ?( 0,1,2,3)
3, Con bạn có thích leo trèo không ( 0,1,2,3 )
4, Con bạn thích chơi trốn tìm không ? ( 0,1,2,3)
5, Con bạn có bao giờ chơi giả bộ như gọi điện thoại, hay chăm sóc búp bê hoặc giả vờ làm cái gì đó không (( 0,1,2,3)
6, Con bạn có bao giờ dùng ngón trỏ chỉ vào cái gì đó để đòi không ? ( 0,1,2,3)
7, Con bạn có có bao giờ dùng ngón trỏ chỉ vào cái gì đó thể hiện sự quan tâm không ( 0,1,2,3)
8, Con bạn có biết cách chơi các đồ chơi nhỏ ( xe, khối hình ) đúng chức năng không ? ( 0,1,2,3)
9, Con bạn có bao giờ đem một vật gì cho bạn và khoe với bạn về vật đó không ( 0,1,2,3)
10, Con bạn có bao giờ nhìn vào mắt bạn hơn 1 hoặc 2 giây không ? ( 0,1,2,3)
11, con bạn có bao giờ quá nhạy cảm với tiếng động không ? ( 0,1,2,3)
12, con bạn có bao giờ cười khi thấy mặt bạn hoặc khi bạn cười với bé không ? ( 0,1,2,3)
13, con bạn có bắt chươc bạn không ? ( 0,1,2,3)
14, Con bạn có đáp ứng với tên của bé khi bạn gọi không ? ( 0,1,2,3)
15, Nếu bạn chỉ một đồ chơi trong phòng bé có nhìn theo không ? ( 0,1,2,3)
16, con bạn có đi được không ?
17, con bạn có nhìn vào đồ vật mà bạn đang nhìn không ?
18, con bạn có làm những cử động ngón tay bất thường gần mặt bé không ? ( 0,1,2,3)
19, con bạn có tìm cách bắt bạn chú ý vào hoat động của bé không ? ( 0,1,2,3)
20, có khi nào bạn nghi ngờ con bạn bị điếc không ? ( 0,1,2,3)
21, Con bạn có hiểu điều người khác nói không ? ( 0,1,2,3)
22, con bạn có bao giờ nhìn chằm chằm vào một vật gì đó hoặc hoặc đi thơ thẩn không mục đích không ? ( 0,1,2,3)
23, Con bạn có nhìn vào mặt bạn xem phản ứng của bạn khi đối diện với một vật gì đó không quen thuốc với bé không ? ( 0,1,2,3)
Lưu ý: Nếu bé có tổng trên 3 điểm bất thường (mức độ 0 hoặc mức độ 3 ở một vài câu hỏi thì nghi ngờ bé bị tự kỷ .
Ttheo tiêu chí DSM4 (ít nhất có 6 điểm ở mức A,B,C trong đó ít nhất 2 điểm mức A, mức B, C ít nhất có 1 điểm) và bé dưới 3 tuổi.
Theo MCHAT: trên 3 điểm quá bất thường (không bao giờ hoặc rất thường xuyên tùy từng câu hỏi) thì nghi ngờ bé tự kỷ.
Điều trị trẻ tự kỷ như thế nào?
Can thiệp giáo dục, can thiệp ngôn ngữ, can thiệp tâm lý .
Ngoài việc BS cung cấp các phương pháp điều trị khoa học , giúp phụ huynh đánh giá các phương pháp đó cân nhắc và lựa chọn cho con minh một phương án điều trị phù hợp.
– Với bé hay cáu gắt, hung hăng hay làm bị thương bản than hoặc lặp đi lặp lại một hành vi dùng RISPERIDONE liều 0,25mg/1 lần tối đa 6mg/1 ngày
– Với bé bị tự kỷ thể nhẹ có thể bổ sung DHA + citicoline kèm theo đó các biện pháp điều trị khoa học cũng như các can thiệp từ phía phụ huynh và nhà trường.
