Chăm sóc trẻ sơ sinh bao gồm chăm sóc ngay sau sinh và suốt 28 ngày sau sinh. Đây là thời điểm bé dễ gặp nguy cơ nhất vì bé phải thích nghi với cuộc sống độc lập khi xa rời môi trường tử cung của mẹ.

Bé phải tự thở, tự tiêu hoá và điều hoà thân nhiệt. Hệ miễn dịch bắt đầu hoạt động chống lại bệnh tật. Vì vậy , phải có kiến thức chăm sóc tốt trong giai đoạn này nhằm đảm bảo bé khoẻ mạnh, an toàn tạo sự khởi đầu tốt đẹp cho bé phát triển sau này.

Khi vừa sinh ra các bé đều có nhu cầu : Thở bình thường , giữ ấm, ăn sớm, và được bảo vệ.

CHĂM SÓC NGAY SAU SINH (Dành cho nhân viên y tế)

– Đảm bảo trẻ thở bình thường : Đa số các bé thở ngay sau khi ra khỏi bụng mẹ biểu hiện là khóc chào đời. Nếu bé không thở thì cần tiến hành hồi sức cho bé.

– Giữ ấm cho bé : Bé có thể bị lạnh ngay khi đẻ trời nóng vì đẻ xong nước ối bao quanh bé bay hơi gây mất nhiệt. Nếu để bé hạ thân nhiệt có thể dẫn tới viêm phổi. Vì vậy:

+ Phòng đẻ 28-30 độ. Kín gió, không quạt trực tiếp lên mẹ và bé.

+ Sau sinh đặt bé da kề da với mẹ( đặt bé trên 1 khăn khô ở trên bụng mẹ, thấm khô máu và phân su , sau đó để da kề da mẹ). Không lau hết chất gây trên bé.

+ Nếu ko da tiếp da : mặc áo, đội mũ , quấn tã ấm sau khi vệ sinh rốn. Đặt nằm gần mẹ. Theo dõi cả hai mẹ con trong 15p/1 lần

– Cho bé bú sớm ngay trong vòng giờ đầu sau sinh cung cấp sữa non quý giá tốt cho cả bé lần mẹ. Với bé có thể thoát qua tử vong. Với mẹ làm co hồi tử cung đẩy sản dịch, kích thích sữa.

– Chăm sóc thường quy( dành cho nhân viên y tế)

+ Chăm sóc rốn : thay găng trước khi kẹp , cắt và buộc chỉ vô khuẩn Sát khuẩn rốn bằng cồn 70 độ. Kẹp và cắt rốn ở khoảng 2-3 cm từ chân rốn Sát khuẩn mặt cắt và để hở rốn

+ Lau sạch mắt bằng vải mềm thấm nước sạch. Nhỏ mỗi bên mắt 1 giọt argyrol hoặc povidon đề phòng lậu mắt. Chỉ nhỏ một lần sau đẻ.

+Tiêm bắp K1: 1 mg

+ Tiêm viêm gan B và BCG.

CHĂM SÓC TRẺ SƠ SINH TRONG NGÀY ĐẦU SAU SINH

– Để bé nằm cùng giường với mẹ

– Luôn giữ ấm bé

– Cho bé bú đúng tư thế. Tránh nôn trớ, trào ngược hoặc bé sặc. Bú theo nhu cầu , cả ngày lẫn đêm

– Theo dõi và báo nhân viên y tế nếu thấy bé lạnh, chảy máu rốn hoặc không bú mẹ được. Không thấy ra phân su hoặc không tiểu tiện

– Nếu mổ đẻ theo dõi ảnh hưởng thuốc mê với mẹ và bé

– Không tắm trẻ trước 6 tiếng sau sinh và xuất viện trước 12 h sau sinh.

CHĂM SÓC TRẺ 28 NGÀY TIẾP THEO

Chăm sóc chung

– Đảm bảo bé nằm phòng ấm (28-30 độ). , đủ ánh sáng , không có gió lùa , không khói.

– Luôn nằm bên mẹ để giữ ấm và bú mẹ

– Ngủ màn tránh muỗi và côn trùng

– Không tiếp xúc với vật nuôi, người bệnh, hôn hít bé. Không tiếp xúc trực tiếp ánh sáng mặt trời , hoặc nằm trên nền lạnh cứng , không nằm sấp.

Theo dõi

– Màu da : mới đẻ da bé đỏ , sau chuyển sang hồng , vàng da sinh lý nhẹ sau 3-5 ngày, môi hồng. Nếu vàng da sớm trước 3 ngày hoặc vàng da nhiều thì nên chuyển viện điều trị.

– Nhịp thở : 40-60 lần /1 p. Trên 60 hoặc dưới 40 là có vấn đề

– Nhịp tim 120-140 lần /1 p

– Thân nhiệt : 36,5-37,4 độ đo ở nách.

– Tiêu hóa : Đi phân su sau 24 h sinh, sau đó phân vàng dần. Nếu không đi phân su sau 24 h nên kiểm tra bé.

– Tiểu tiện : Đi tiểu 7-8 lần /1 ngày. Nếu sau 24 h không tiểu kiểm tra xem bé có bú mẹ được không , sốt hoặc tiêu chảy không để điều trị.

Chăm sóc rốn

Chăm sóc rốn liên tục đến khi rụng và liền sẹo. Thường là rốn rụng sau 6-8 ngày. Nếu quá 10 ngày không rụng lên kiểm tra. Nếu xuất hiện đỏ , phù nề , chảy máu , rỉ nước hôi, cần xử trí cho bé.

– Để rốn hở , quấn tã dưới rốn

– Hạn chế sờ vào rốn bé

– Khi rốn dính phân tốt nhất rửa bằng nước sạch sau đó thấm khô

– Khi rốn rụng chú ý giữ rốn khô sạch tới khi liền sẹo

– Nếu cuống rốn chảy máu đến viện để BS sử lý. Thường là buộc lại chỉ , tiêm vit K nếu vẫn chảy và tìm nguyên nhân.

– Nếu rốn ướt, hôi, rỉ máu , chậm rụng: rửa sạch rốn bằng dung dịch sát khuẩn ,chấm tím gentian5% vào chân rốn ngày 4-6 lần cho rốn khô. Không rắc kháng sinh hoặc phấn bột vào rốn.

– Nếu khi rốn rụng vẫn còn lõi rốn , tiết ra dịch vàng lên chấm nitrat bạc 5% cho teo dần.

Chăm sóc mắt

Rửa tay trước khi chăm sóc mắt bé. Dùng khăn sạch , mềm , ẩm lau từ trong ra ngoài. Nếu mắt bé không có bệnh lý không được nhỏ gì lên mắt bé.

Vệ sinh

Tắm rửa cho bé

– Tắm bằng nước sạch ấm ( 35-37 độ) trong phòng ấm không gió lùa ( 28-30 độ)

– Lau mặt mắt trước , gội đầu sau cùng vì đầu ướt gây hạ thân nhiệt bé

– Dùng đúng sữa tắm chuyên dùng cho trẻ sơ sinh

– Tắm từng phần , không nhúng toàn thân bé vào chậu nước

– Khăn tắm cho bé phải mềm , tránh cứng gây tổn thương da bé

– Tránh nước vào tai và rốn bé

– Không tắm quá 10 phút.

– Có thể lau rửa cho bé hằng ngày không nhất thiết ngày nào cũng tắm. Nhất khi nhiệt độ ngoài trời lạnh hoặc mát.

– Áo, tã, khăn trải giường nên giặt hằng ngày. Phơi nơi khô thoáng và nắng , tránh côn trùng đậu lên.

LƯU Ý VỀ CHO BÉ BÚ

– Cho bé bú hoàn toàn đến khi bé 6 m

– Bú ngày lẫn đêm, theo nhu cầu , ít nhất 8 lần /1 ngày

– Kiểm tra khi bé biết bú mới được xuất viện

KHI NÀO ĐƯA BÉ ĐẾN VIỆN NGAY?

– Bú kém, bỏ bú

– Ngủ li bì, khó đánh thức

– Thở bất thường ( thở khó, thở rên, thở nhanh trên 60 lần hoặc chậm dưới 40 lần , co rút lồng ngực nặng )

– Co giật

– Sốt cao hoặc hạ thân nhiệt ( dưới 36,5 độ)

– Viêm tấy đỏ mắt hoặc có mủ

– Viêm tấy lan rộng quanh rốn hoặc rốn có mủ

– Chảy máu bất cứ chỗ nào mà không do tổn thương

– Vàng da đậm hoặc sớm

– Nôn liên tục

– Bụng chướng

– Không ỉa đái sau 24h